Zastanawialiście się kiedyś, dlaczego o fińskiej szkole mówi się z takim podziwem? Czy to tylko marketing, czy rzeczywiście Finowie odkryli złoty środek na szczęśliwe dzieci, zrelaksowanych nauczycieli i… wysokie wyniki w międzynarodowych testach? Zapraszam na podróż po fińskim modelu edukacji – bez zadęcia, za to z praktycznymi inspiracjami dla nas, ludzi myślących nieidealnie.
Edukacja po fińsku: mniej znaczy więcej
Wyobraźcie sobie szkołę, w której nie ma wyścigu szczurów, a dzieci nie boją się popełniać błędów. W fińskich szkołach nie znajdziecie rankingu najlepszych uczniów, a oceny cyfrowe pojawiają się dopiero pod koniec podstawówki. Zamiast tego – rozmowy, opisy, wsparcie i… dużo swobody. Fiński system odrzuca klasyczną rywalizację. Jak powiedział Samuli Paronen: „Prawdziwi zwycięzcy nie rywalizują” .
Relacje ponad wyniki
W Finlandii nauczyciel to nie tylko „pan od matmy”, ale mentor, przewodnik, czasem nawet przyjaciel. Relacje są tu kluczowe. Jeden wychowawca prowadzi swoją klasę przez kilka lat, poznaje dzieci, ich mocne strony, trudności i marzenia. To nie przypadek, że fińscy uczniowie czują się w szkole bezpiecznie i swobodnie .
Równość i wsparcie – nie zostawiamy nikogo w tyle
Fińska szkoła jest dla wszystkich. Dosłownie. Nie ma tu podziału na „lepsze” i „gorsze” placówki, a nawet dzieci z najbiedniejszych rodzin mają darmowe podręczniki, obiady i transport do szkoły. W każdej szkole pracują specjaliści: pedagodzy, psycholodzy, logopedzi. Jeśli dziecko ma trudności – nie dostaje łatki „słabego”, tylko indywidualne wsparcie i czas, by rozwinąć skrzydła .
Nauka przez doświadczenie
W fińskiej szkole uczenie się to nie tylko siedzenie w ławce. To wycieczki, eksperymenty, praca w grupie, odkrywanie świata na własną rękę. Dzieci uczą się, jak zdobywać wiedzę i korzystać z niej w codziennym życiu. Każdy spacer po lesie czy wycieczka staje się okazją do nauki i rozwijania ciekawości świata .
Szczęśliwi nauczyciele = szczęśliwe dzieci
Nauczyciel w Finlandii to zawód zaufania publicznego. Każdy pedagog przechodzi solidne studia i ciągłe szkolenia. Ma dużą autonomię, może eksperymentować, szukać nowych rozwiązań. Dzięki temu nauczyciele są zaangażowani, a uczniowie czują, że mają w nich prawdziwych sojuszników .
Co z tego dla nas, „Myśli Nieidealnych”?
Fundacja „Myśli Nieidealne” działa, by wspierać rozwój dzieci i młodzieży, promować edukację otwartą na różnorodność, relacje i lokalną kulturę (por. statut Fundacji). Fiński model pokazuje, że można to robić skutecznie, bez presji i wyścigu po oceny. Oto kilka inspiracji, które możemy przenieść na nasz grunt:
- Stawiajmy na relacje i indywidualne podejście – nie tylko w szkole, ale też w naszych działaniach społecznych.
- Wspierajmy nauczycieli i edukatorów – dając im przestrzeń do rozwoju i eksperymentowania.
- Pokazujmy dzieciom, że nauka to przygoda, a nie obowiązek do odhaczenia.
- Dbajmy o równość szans – nie zostawiajmy nikogo w tyle, niezależnie od sytuacji rodzinnej czy społecznej.
- Angażujmy lokalną społeczność – bo edukacja to nie tylko szkoła, ale cały świat wokół nas.
Fińska szkoła nie jest idealna, ale jej filozofia bliska jest temu, co robimy w „Myślach Nieidealnych”: wspieramy, inspirujemy, budujemy mosty zamiast murów. Może czasem warto spojrzeć na edukację oczami fińskiego dziecka – z ciekawością, spokojem i przekonaniem, że każdy ma szansę rozwinąć swoje skrzydła.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o tym, jak możemy razem zmieniać edukację na lepsze, śledź nasze działania i dołącz do społeczności „Myśli Nieidealnych”!
Bibliografia
- E. Czujko-Moszyk, Sukcesy fińskiego systemu edukacji, czyli dlaczego Finlandia szczyci się jednym z najlepszych systemów szkolnictwa na świecie, „Moje Stypendium”, 2018.
- Specyfika fińskiego systemu edukacji na tle Polski, „E-mentor”, 2013.
- Education reform in Finland and the comprehensive school system, Centre for Public Impact, 2024.
- Finland – Eurydice – European Union, 2024.
- Timothy D. Walker, Fińskie dzieci uczą się najlepiej, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2017.
oraz Statut Fundacji Rozwoju Edukacji i Krzewienia Kultury „Myśli Nieidealne”.